तीन कृषी कायदे मागे घेतल्यानंतरही भारतीय शेतीमध्ये सुधारणावादी पावले
नवी दिल्ली, दि. 20 (एमएमसी न्यूज नेटवर्क) : भारतीय शेतीबद्दल ऐतिहासिक दस्तऐवज केव्हा लिहिला जाईल, इतिहासकारांना कृषी सुधारणा कायद्यांचा विकास आणि त्याचे पुनरागमन कसे दिसेल हे माहित नाही, परंतु आज सर्व कृषी तज्ञ या मुद्द्यावर एकमत आहेत की भारतीय शेती अशा टप्प्यावर पोहोचली आहे. मागे जेव्हा त्याच्या वर्गीकरणाच्या फक्त दोन श्रेणी तयार केल्या जाऊ शकतात. पहिला, तीन कृषी सुधारणा कायदे लागू होण्यापूर्वी भारतीय शेती आणि दुसरी त्याच्या अंमलबजावणीनंतर.
खेदाची बाब म्हणजे, काही लोकांच्या हट्टाग्रहामुळे देशातील १२ कोटी शेतकरी कुटुंबांचे स्वप्न उद्ध्वस्त झाले आहे. देशातील शेतकऱ्याने त्याच्या भल्याचे स्वप्न पाहिले असेल आणि धोरणकर्त्यांनी त्याला हे स्वप्न दाखवले असेल, तर ते पूर्ण करण्यासाठी कोणता कायदा हवा? चुकीच्या प्रवृत्तींना आळा घालण्यासाठी कायदे केले जातात. आपल्या दैनंदिन जीवनात चांगल्या आणि सुधारात्मक पावलांसाठी कायद्याची किती गरज आहे याचा विचार करा.
तज्ज्ञांच्या मते, भारतीय शेतीचा सर्वात मोठा दोष असमान होल्डिंग आहे. त्यामुळे कोणताही एक मंत्र सर्व शेतकऱ्यांना लागू होऊ शकत नाही. संसाधने, तंत्रज्ञान, पीकविविधता, शेतीशी निगडित लोकांचा अतिरेक इत्यादींतील तफावत टप्प्याटप्प्याने दूर करणे आवश्यक आहे, जेणेकरून आपली अन्नदाता आनंदी राहावी आणि शेती व्यवसाय म्हणून स्वीकारण्यात सन्मानित होईल. प्रयत्न सुरू झाले आहेत.
अन्न उत्पादनात स्वयंपूर्ण झालेल्या देशाला आता आपली रणनीती बदलावी लागणार आहे. शेतीच्या उन्नतीबरोबरच पर्यावरण आणि नैसर्गिक साधनसंपत्तीसह पोषणाचीही चिंता करावी लागते. पिकांच्या विविधतेची काळजी घ्यावी लागते.
अलीकडेच पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनीही देशात नैसर्गिक शेतीला जनआंदोलन बनवण्याची गरज असल्याचे सांगितले. अशा भारतीय नैसर्गिक उत्पादनांची जागतिक बाजारपेठ वाट पाहत आहे. नैसर्गिक शेतीसह भारतीय शेतीला पुनरुज्जीवित करण्याचे अनेक मार्ग आहेत, जे शेतीला पुन्हा सन्माननीय व्यवसाय बनवण्यासाठी प्रभावी ठरू शकतात. अशा स्थितीत कृषीविषयक तीन कायदे मागे घेतल्यानंतरही भारतीय कृषी क्षेत्रातील सुधारणावादी पावलांचा तपास हा आज मोठा प्रश्न आहे.
Historians do not know when the historical document about Indian agriculture will be written, what the development of agricultural reform laws and its return will look like, but today all agricultural experts are unanimous on the point that Indian agriculture has reached such a stage. Back when only two categories of its classification can be created. First, Indian agriculture before the implementation of three agricultural reform laws and the second after its implementation.
HSR/KA/HSR/20 DEC 2021
