#’काळी जिरे’ लागवडीमुळे शेतकऱ्यांना नफा, बासमती भाताच्या अनेक जाती सेंद्रिय पद्धतीने पिकविल्या जातात
रांची, दि. 29 (एमएमसी न्यूज नेटवर्क) : गुमला विकास भारती यांच्या प्रयत्नांनी बासमती तांदळाच्या उत्पादनातून गुमला जिल्ह्यातील नक्षलग्रस्त बनालटमधील शेतकऱ्यांच्या जीवनात बदल घडला आहे. बासमती भात वाण ‘कला जीरा’ ही शेती येथील डझनभर शेतकरी कुटुंबांचे जीवन सुगंधित करते. पर्यावरणाचा विचार करून रासायनिक खतांचा वापर करण्याऐवजी येथे सेंद्रिय शेतीला प्रोत्साहन दिले जात आहे. विकास भारतीच्या माध्यमातून चालवल्या जाणार्‍या कृषी विज्ञान केंद्राच्या वैज्ञानिक संजय पांडे यांच्या प्रयत्नाने गेल्या वर्षी सुरू झालेल्या सामूहिक शेतीला रंग दाखविण्यास सुरुवात झाली आहे.
आता बासमती तांदूळ विकून शेतकरी खूप पैसे कमवत आहेत. विकास भारतीचे सचिव पद्मश्री अशोक भगत म्हणाले की, शेतकऱ्यांना स्वावलंबी बनविणे आणि लोकांना रोजगारासाठी बाहेर जाण्यापासून रोखणे हे त्यांचे उद्दीष्ट आहे. संस्थेच्यावतीने धानातून भात काढण्याची व्यवस्था करून, त्याच्या बाजारपेठाही शेतकऱ्यांना उपलब्ध करुन दिली जात आहे. कृषी विज्ञान केंद्राचे वैज्ञानिक संजय पांडे यांच्या प्रयत्नाने गेल्या वर्षी सुरू झालेली सामूहिक शेती आता इतकी यशस्वी झाली आहे की त्या भागातील शेतकरी आता तांदूळ निर्यातीची तयारी करत आहेत.
कृषी शास्त्रज्ञ संजय पांडे म्हणाले की, बनालात येथील शेतकरी यापूर्वी जाड धान आणि गहू पेरत असत. तेवढी कमाई होत नव्हती. संभाषणात असे आढळले की या भागात काळा जिरे आणि जिरे फुल भातशेती खूप होती. आता परिस्थिती अशी होती की त्याचे बियाणे देखील उपलब्ध नव्हते. बऱ्याच खेड्यात फिरल्यानंतर बियाणे सापडले. मागील वर्षी 56 शेतकऱ्यांसह 25 हेक्टर क्षेत्रावर शेती सुरू केली. यामुळे 200 क्विंटल धान उत्पादन झाले. यावर्षी 400 क्विंटलपेक्षा जास्त उत्पादन झाले आहे.
विकास भारती यांनी शेतकऱ्यांकडून प्रति क्विंटल 3500 रुपये दराने धान खरेदी केली. जर शेतकऱ्याने हे धान स्वतःहून बाजारात विकले असते तर त्याला प्रति क्विंटल 2000 ते 2500 रुपयांपेक्षा जास्त पैसे मिळाले नसते. धानातून तांदूळ काढल्यानंतर त्याची प्रक्रिया करून बाजारपेठ तयार करण्याची तयारी सुरू केली आहे. या शेतीचा बराच फायदा होत असल्याचे शेतकरी बाबूराम ओरावण, मलखान ओरावण, कुंती देवी, रामवृक्ष खेरवार यांचे म्हणणे आहे. कुटुंबाची आर्थिक परिस्थिती सुधारत आहे. नवीन कृषी कायद्याबाबत शेतकरी अधिक फायदेशीर असल्याचे सांगितले. आता आपण आपले उत्पादन कोठेही विकू शकता.
डॉ. संजय पांडे म्हणाले की बासमती तांदळाची ही प्रजाती नामशेष होत आहे. त्या प्रजाती पुन्हा जिवंत ठेवण्याचे काम केले आहे. या भाताला जास्त पाण्याची आवश्यकता असते. म्हणून घाघरा नदीच्या काठावर त्याची लागवड केली जात होती. त्याच वेळी शेतकऱ्यांना पंपसेट देण्यात आले.
HSR/KA/HSR/29 DECEMBER 2020
Tag-‘black cumin’/cultivation
