ISRO ‘ची रोबोट अंतराळवीर व्योममित्रा घेणार गगनभरारी

नवी दिल्ली, दि. ५ (एमएमसी न्यूज नेटवर्क) : भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (ISRO) च्या महत्त्वाकांक्षी गगनयान मोहिमेपूर्वी महिला रोबोट अंतराळवीर ह्युमनॉइड व्योममित्रा अंतराळात उड्डाण करणार आहे. केंद्रीय विज्ञान आणि तंत्रज्ञान राज्यमंत्री (स्वतंत्र प्रभार) डॉ जितेंद्र सिंह यांनी दिल्लीत ही माहिती दिली.ह्युमॅनॉइड म्हणजे कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्या मदतीने माणसासारखे वागू शकणारा रोबोट. डॉ जितेंद्र सिंह म्हणाले की मानवरहित व्योममित्रा मोहीम यावर्षी जुलै 2024 नंतर नियोजित करण्यात आली आहे. तर गगनयान 2025 मध्ये पाठवले जाणार आहे. गगनयान ही भारताची पहिली मानवयुक्त अंतराळ मोहीम आहे

व्योममित्रा हा दोन संस्कृत शब्दांपासून बनलेला आहे व्योम म्हणजे आकाश आणि मित्र. जितेंद्र सिंह म्हणाले की ते व्योममित्रा मॉड्यूलच्या पॅरामीटर्सचे निरीक्षण करू शकते, चेतावणी जारी करू शकते आणि लाइफ सपोर्ट ऑपरेशन करू शकते. हे अंतराळ वातावरणात मानवी क्रियांचे अनुकरण करू शकेल अशा प्रकारे डिझाइन केले गेले आहे.

ह्युमनॉइड्स हा एक प्रकारचा रोबोट आहे जो मानवाप्रमाणे फिरू शकतो. मानवी भाव देखील समजू शकतो. कृत्रिम बुद्धिमत्ता प्रोग्रामिंगद्वारे प्रश्नांची उत्तरे देखील देऊ शकतात. ह्युमॅनॉइड्समध्ये दोन विशेष भाग असतात, जे त्यांना मानवाप्रमाणे प्रतिक्रिया आणि हालचाल करण्यास मदत करतात.

सेन्सर्स- त्यांच्या मदतीने आपण आजूबाजूचे वातावरण समजतो. कॅमेरा, स्पीकर आणि मायक्रोफोन केवळ सेन्सरद्वारे नियंत्रित केले जातात. ह्युमनॉइड्स त्यांच्या मदतीने पाहू, बोलू आणि ऐकू शकतात. ॲक्ट्युएटर- ही एक विशेष प्रकारची मोटर आहे, जी माणसाप्रमाणे चालण्यास आणि हात व पायांची हालचाल करण्यास मदत करते. त्याच्या मदतीने, ह्युमनॉइड्स सामान्य रोबोटच्या तुलनेत विशेष प्रकारच्या क्रिया करू शकतात.

गगनयानचे चाचणी वाहन उड्डाण-TVD 1 गेल्या वर्षी 21 ऑक्टोबर रोजी झाले होते. आपत्कालीन परिस्थितीत क्रू एस्केप सिस्टम आणि पॅराशूट सिस्टमची चाचणी घेणे हा त्याचा उद्देश होता. लाँच वाहन मानवी रेटिंग पूर्ण झाले आहे. सर्व प्रोपल्शन टप्पे योग्यरित्या कार्यरत आहेत. त्याच्या लॉन्चिंगची सर्व तयारी पूर्ण झाली आहे. गगनयान प्रकल्पांतर्गत अंतराळवीरांची टीम ४०० किलोमीटरच्या कक्षेत पाठवली जाईल. त्यानंतर त्यांना समुद्रात उतरवून पृथ्वीवर परत आणण्याची सुरक्षित प्रक्रिया दाखवली जाईल.

लोकांना अंतराळात नेण्यात जगातील तीन अवकाश कंपन्यांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे. यापैकी पहिली रिचर्ड ब्रॅन्सनची कंपनी व्हर्जिन गॅलेक्टिक, दुसरी जेफ बेझोसची कंपनी ब्लू ओरिजिन आणि एलन मस्कची स्पेसएक्स कंपनी. या कंपन्यांनंतर चीनसह इतर अनेक देशही अवकाश पर्यटनाशी संबंधित प्रकल्पांमध्ये काम करत आहेत.

SL/KA/SL

5 Feb. 2024