पन्हाळा – इतिहासाची साक्ष देणारं कोल्हापुरातलं गडकिल्ल्याचं वैभव

मुंबई, दि. 17 (एमएमसी न्यूज नेटवर्क) :सह्याद्रीच्या कुशीत वसलेलं आणि इतिहासाच्या पानांमध्ये अढळ स्थान मिळवलेलं कोल्हापुरातील पन्हाळा हे महाराष्ट्रातील एक प्रसिद्ध ऐतिहासिक किल्ला आहे. छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या कार्यकाळात मोलाची भूमिका बजावलेला हा किल्ला आजही त्याच्या भव्यतेसाठी, सौंदर्यासाठी आणि ऐतिहासिक घटनांसाठी ओळखला जातो. इतिहासप्रेमी, साहसप्रेमी आणि पर्यटकांसाठी हे एक आदर्श पर्यटन स्थळ आहे.

पन्हाळ्याचा ऐतिहासिक ठसा

पन्हाळा किल्ल्याचे बांधकाम १२ व्या शतकात शिलाहार राजा भोज याच्या काळात झाले, असं मानलं जातं. पुढे आदिलशाही, मराठा साम्राज्य आणि इंग्रज अशा विविध राजवटींनी या किल्ल्यावर सत्ता गाजवली. परंतु, या किल्ल्याचा खऱ्या अर्थाने लौकिक झाला तो छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या काळात. महाराजांनी येथे काही महत्त्वाच्या योजना आखल्या आणि किल्ला रक्षणासाठी अतिशय कुशलतेने वापर केला.

पन्हाळ्याची सर्वात प्रसिद्ध घटना म्हणजे ‘पावसाळ्याचा कोंडमारा आणि बाजीप्रभू देशपांडे यांचा पराक्रम’. सिद्धी जोहरच्या वेढ्यातून निसटण्यासाठी शिवाजी महाराजांनी रात्रभराचा थरारक प्रवास करून विशाळगड गाठला. बाजीप्रभू देशपांडेंनी मृत्यूपर्यंत लढा देत महाराजांना सुरक्षित पोहचवले. ही घटना आजही मराठा इतिहासात पराक्रमाचं प्रतीक मानली जाते.

पर्यटकांसाठी पन्हाळा

पन्हाळा किल्ल्यावर पर्यटकांना अनेक ऐतिहासिक वास्तू पाहायला मिळतात – त्यामध्ये अंबरखाना, अंधार बाव, धान्य कोठार, सजा कोठी, सोमेश्वर मंदिर, आणि पुन्हा बांधलेली राजवाडा इमारत यांचा समावेश होतो. या ठिकाणी भिंतींवर कोरलेल्या शिलालेखांतून तत्कालीन संस्कृती आणि शौर्याची झलक पाहायला मिळते.

किल्ल्याच्या माथ्यावरून दिसणारा परिसर अत्यंत सुंदर असून, खास करून पावसाळ्यात धुक्याच्या दुलईत हरवलेलं पन्हाळा म्हणजे निसर्गप्रेमींसाठी स्वर्गासारखं दृश्य असतं. कोल्हापूरपासून अवघ्या २० किलोमीटर अंतरावर असलेलं हे ठिकाण सहजगत्या गाठता येतं आणि एक-दोन दिवसांची सहल करण्यासाठी अगदी योग्य आहे.

पन्हाळ्याच्या आजूबाजूची ठिकाणं

पन्हाळा भेट दिल्यानंतर पर्यटकांनी कोल्हापूरचं महालक्ष्मी मंदिर, रंकाळा तलाव, आणि ज्योतिबा डोंगर यांना देखील भेट द्यावी. या सर्व स्थळांमुळे कोल्हापूरचा पर्यटन अनुभव अधिक समृद्ध होतो.

पर्यटनासोबत इतिहासाची अनुभूती

आजच्या धकाधकीच्या जीवनात थोडा वेळ काढून जर पन्हाळ्यासारख्या ऐतिहासिक ठिकाणी गेलं, तर आपल्याला आपल्या पराक्रमी इतिहासाची, पूर्वजांच्या शौर्याची आणि निसर्गसौंदर्याची एकत्रित अनुभूती घेता येते. पन्हाळा केवळ एक गड नाही, तर तो एक इतिहास आहे, एक अभिमान आहे, आणि प्रेरणादायी वारसा आहे.

ML/ML/PGB 17 एप्रिल 2025