राष्ट्रीय नैसर्गिक शेती अभियान केंद्र सरकारकडून मंजुर
नवी दिल्ली, दि. २६ (एमएमसी न्यूज नेटवर्क) : भारतीय शेती पद्धतीच्या शाश्वत विकासासाठी केंद्र सरकारकडून धोरणात्मक पातळीवर मोठे निर्णय घेतले जात आहेत. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या अध्यक्षतेखालील केंद्रीय मंत्रिमंडळाने काल कृषी आणि शेतकरी कल्याण मंत्रालयाच्या अंतर्गत एक स्वतंत्र केंद्र प्रायोजित योजना म्हणून राष्ट्रीय मिशन ऑन नॅचरल फार्मिंग (NMNF) सुरू करण्यास मान्यता दिली आहे. १५ व्या वित्त आयोगापर्यंत (२०२५-२६) या योजनेचा एकूण परिव्यय रु. २४८१ कोटी (भारत सरकारचा हिस्सा – रु. १५८४ कोटी; राज्याचा हिस्सा – रु. ८९७ कोटी) आहे. भारत सरकारने कृषी आणि शेतकरी कल्याण मंत्रालयाच्या अंतर्गत एक स्वतंत्र केंद्र प्रायोजित योजना म्हणून देशभरात नैसर्गिक शेतीला मिशन मोडमध्ये प्रोत्साहन देण्यासाठी राष्ट्रीय नैसर्गिक शेती अभियान (NMNF) सुरू केले आहे.
त् पूर्वजांकडून मिळालेल्या पारंपारिक ज्ञानात वापरून शेतकरी नैसर्गिक शेती (NF) एक रासायनिक मुक्त शेती करतील ज्यामध्ये स्थानिक पशुधन एकात्मिक नैसर्गिक शेती पद्धती, वैविध्यपूर्ण पीक प्रणाली इत्यादींचा समावेश आहे. NF स्थानिक ज्ञानात मूळ असलेल्या स्थानिक कृषी-पर्यावरणीय तत्त्वांचे पालन करते स्थान विशिष्ट तंत्रज्ञान आणि स्थानिक कृषी-पर्यावरणशास्त्रानुसार विकसित केले आहे.
NMNF चे उद्दिष्ट सर्वांना सुरक्षित आणि पौष्टिक अन्न देण्यासाठी NF पद्धतींना प्रोत्साहन देणे आहे. मिशनची रचना शेतकऱ्यांना लागवडीचा खर्च कमी करण्यासाठी आणि बाहेरून खरेदी केलेल्या निविष्ठांवर अवलंबित्व कमी करण्यासाठी मदत करण्यासाठी करण्यात आली आहे. नैसर्गिक शेतीमुळे मातीची निरोगी परिसंस्था निर्माण होईल आणि त्याची देखभाल होईल, जैवविविधतेला चालना मिळेल आणि विविध पीकपद्धतींना प्रोत्साहन मिळेल कारण स्थानिक कृषीशास्त्राला योग्य ते नैसर्गिक शेतीचे फायदे आहेत. NMNF हे शेतकरी कुटुंबे आणि ग्राहकांसाठी शाश्वतता, हवामानातील लवचिकता आणि निरोगी अन्न या दिशेने कृषी पद्धतींचे वैज्ञानिक रीतीने पुनरुज्जीवन आणि बळकटीकरण करण्यासाठी एक शिफ्ट म्हणून सुरू करण्यात आले आहे.
पुढील दोन वर्षांत, NMNF 15,000 क्लस्टर्समध्ये ग्रामपंचायतींमध्ये लागू केले जाईल, जे इच्छुक आहेत आणि 1 कोटी शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचतील आणि 7.5 लाख हेक्टर क्षेत्रात नैसर्गिक शेती (NF) सुरू करतील. NF शेतकरी, SRLM/PACS/FPO इत्यादिंचा सराव असलेल्या क्षेत्रांना प्राधान्य दिले जाईल. पुढे, गरजेनुसार 10,000 बायो-इनपुट रिसोर्स सेंटर (BRCs) तयार केले जातील. – शेतकऱ्यांसाठी NF इनपुट वापरा.
NMNF अंतर्गत, सुमारे 2000 NF मॉडेल प्रात्यक्षिक फार्म कृषी विज्ञान केंद्रे (KVK), कृषी विद्यापीठे (AUs) आणि शेतकऱ्यांच्या शेतात स्थापन केले जातील आणि त्यांना अनुभवी आणि प्रशिक्षित शेतकरी मास्टर ट्रेनर्सचे समर्थन केले जाईल. इच्छुक शेतकऱ्यांना त्यांच्या गावाजवळ KVK, AUs आणि NF शेतकऱ्यांच्या शेतात सराव करण्याच्या NF पॅकेजवर, NF इनपुट्सची तयारी इत्यादीसाठी मॉडेल प्रात्यक्षिक फार्म्समध्ये प्रशिक्षण दिले जाईल. 18.75 लाख प्रशिक्षित इच्छुक शेतकरी त्यांचे पशुधन वापरून किंवा बीआरसी कडून खरेदी करून जीवामृत, बीजामृत इत्यादी इनपुट तयार करतील. 30,000 कृषी सखी/सीआरपी जागृती निर्माण करण्यासाठी, क्लस्टर्समध्ये इच्छुक शेतकऱ्यांची जमवाजमव आणि हात धरण्यासाठी तैनात केले जातील. नैसर्गिक शेती पद्धती शेतकऱ्यांना लागवडीचा खर्च कमी करण्यास आणि बाहेरून खरेदी केलेल्या निविष्ठांवर अवलंबित्व कमी करण्यास मदत करतील आणि जमिनीचे आरोग्य, सुपीकता आणि गुणवत्ता आणि पाणी साचणे, पूर, दुष्काळ इत्यादी हवामानाच्या जोखमींशी लवचिकता निर्माण करतील. खते, कीटकनाशके इ. आणि शेतकरी कुटुंबासाठी सकस आणि पौष्टिक अन्न पुरवतात. पुढे, नैसर्गिक शेतीद्वारे, भविष्यातील पिढ्यांना एक निरोगी पृथ्वी माता दिली जाते. मातीतील कार्बन सामग्री आणि पाण्याच्या वापराच्या कार्यक्षमतेत सुधारणा करून, NF मध्ये मातीतील सूक्ष्मजीव आणि जैवविविधता वाढली आहे.
शेतकऱ्यांना त्यांच्या नैसर्गिक शेती उत्पादनांना बाजारपेठ मिळवून देण्यासाठी एक सोपी सोपी प्रमाणपत्र प्रणाली आणि समर्पित कॉमन ब्रँडिंग प्रदान केले जाईल. NMNF अंमलबजावणीचे रिअल टाइम जिओ-टॅग केलेले आणि संदर्भित मॉनिटरिंग ऑनलाइन पोर्टलद्वारे केले जाईल. भारत सरकार/राज्य सरकारे/राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय संस्थांच्या विद्यमान योजना आणि समर्थन संरचनांशी अभिसरण, स्थानिक पशुधन वाढवण्यासाठी, केंद्रीय पशुसंवर्धन फार्म्स/प्रादेशिक चारा केंद्रांवर NF मॉडेल प्रात्यक्षिक फार्म विकसित करण्यासाठी, जिल्हा/ येथे बाजारपेठेतील संबंध उपलब्ध करून देण्यासाठी शोधले जातील. स्थानिक शेतकरी बाजार, एपीएमसी (कृषी उत्पन्न बाजार समिती) साठी अभिसरणाद्वारे ब्लॉक/जीपी स्तर मंडई, हाट, डेपो, इ. याव्यतिरिक्त, RAWE कार्यक्रमाद्वारे आणि NF वर समर्पित पदवीपूर्व, पदव्युत्तर आणि पदविका अभ्यासक्रमाद्वारे विद्यार्थी NMNF मध्ये गुंतले जातील.
SL/ML/SL
