काजू तयार करण्यात भारत पहिल्या क्रमांकावर, जाणून घ्या कुठे किती उत्पादन ?

नवी दिल्ली, दि. 22 (एमएमसी न्यूज नेटवर्क) : भारत हा काजूचा जगातील सर्वात मोठा प्रोसेसर देश आहे. काजूचे (cashew nuts)उत्पादनही येथे भरपूर आहे परंतु जगात दुसर्‍या क्रमांकावर आहे. कच्च्या काजूच्या उत्पादनात भारत दुसर्‍या क्रमांकावर आहे, तर आयव्हरी कोस्टचे(Ivory Coast) नाव पहिल्या क्रमांकावर आहे. काजूच्या प्रक्रियेत भारत प्रथम क्रमांकावर आहे.
देशातील पश्चिम आणि पूर्व किनारपट्टी भागात त्याचे उत्पादन सर्वाधिक आहे. भूभागाबद्दल बोलल्यास हे उत्पादन महाराष्ट्र व आंध्र प्रदेशात मोठ्या प्रमाणात होते. खास गोष्ट म्हणजे जगातील काजूच्या प्रक्रियेत भारत केवळ पहिलाच नाही, तर वापरातही प्रथम स्थान आहे.
महाराष्ट्र काजू उत्पादनात सर्वात मोठे आहे. एपीडाच्या आकडेवारीनुसार, सन 2017-18 मध्ये महाराष्ट्रात 269000 टन काजूचे उत्पादन झाले. हे देशाच्या एकूण उत्पादनाच्या 32.22 टक्के आहे. काजूचे उत्पादन महाराष्ट्रात वाढत आहे कारण अलिकडच्या वर्षांत येथे नवीन पद्धती लागवड केल्या जातात. वनस्पती आणि त्याच्या बियाण्यांवरही वैज्ञानिक काम केले जात आहे. अगदी काजू बागायती नवीन व शंकर बियापासून तयार केली जात आहे. काजू उत्पादनात आंध्र प्रदेश दुसर्‍या क्रमांकावर आहे, ज्याचे उत्पादन ११6००० टन आहे. देशाच्या उत्पादनात 13.98 टक्के आंध्रची हिस्सेदारी आहे.

कुठे किती उत्पादन

Where is the production

ओडिशा तिसर्‍या स्थानावर आहे जिथे 98000 टन काजूचे उत्पादन केले जाते. यानंतर कर्नाटकमध्ये 89000 टन, केरळमध्ये 88000 टन, तामिळनाडूमध्ये 71000 टन, छत्तीसगडमध्ये 9000 टन, गुजरातमध्ये 6500 टन, झारखंडमध्ये 6130 टन आणि मेघालयात 6120 टन इतके उत्पादन झाले आहे. जर सर्व राज्यांचे उत्पादन जोडले गेले तर हे प्रमाण 762000 टन आहे. कोरोना साथीच्या पार्श्वभूमीवर यावर्षी काजू उत्पादनात घट होण्याची शक्यता आहे.
गेल्या वर्षी आंतरराष्ट्रीय नट आणि सुकामेवा फळ परिषदेने (International Nuts and Dry Fruit Conference)(आयएनसी) एका अंदाजानुसार 2020-21 मध्ये काजू उत्पादनात 50,000 टनांची कपात होण्याची शक्यता वर्तविली होती. पूर्वी काजूच्या उत्पादनात भारत दुसर्‍या क्रमांकावर होता आणि आयव्हरी कोस्ट पहिल्या स्थानावर होता. आता उत्पादन आणि खप या दोन्ही बाबतीत भारत पहिल्या क्रमांकावर आहे.

गेल्या वर्षी उत्पन्न

Income last year

आयएनसीच्या अंदाजानुसार, 2020-21 मध्ये भारतात काजूचे उत्पादन6,91,000 टन होते, तर 2019-20 मध्ये 7,42,000 टन इतके होते. मागील वर्षापासून कोरोनाचा परिणाम काजूच्या उत्पन्नावर दिसून येत आहे. कोरोनामुळे, काजूची गुणवत्ता आणि प्रमाण या दोन्ही गोष्टींवर परिणाम झाला आहे. टी मॉस्क्यूटो नावाच्या कीटकांमुळे काजू पिकाचे मोठे नुकसान होते. मागील वर्षी उशीरा, काजू रोपे उशीरा फुलांमुळे उत्पादन घटले. मागील वर्षी चक्रीवादळामुळे पिकावरही परिणाम झाला होता.

किती काजूंची प्रक्रिया

How many cashew nuts are processed

आयएनसीच्या आकडेवारीनुसार 2019 मध्ये भारतात 341,112 टन प्रक्रिया केलेल्या काजूचे उत्पादन झाले. त्याच वर्षी व्हिएतनाममध्ये 487,298 टन काजूचे उत्पादन झाले होते, जे भारतापेक्षा जास्त होते. तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की व्हिएतनाम वेगाने काजू बाजारावर कब्जा करीत आहे आणि हे पूर्वीपेक्षा जास्त काजूवर प्रक्रिया करते. व्हिएतनामशिवाय कच्च्या काजूचे उत्पादनही कंबोडियात पाहायला मिळत आहे.

अन्न प्रक्रियेला प्रोत्साहन

Promotion of food processing

फूड प्रोसेसिंगला चालना देण्यासाठी भारत सरकार सध्या बरेच लक्ष देत आहे. याचा फायदा काजू प्रक्रियेलाही होत आहे. अन्न प्रक्रिया उद्योगाला गती देण्यासाठी केंद्रीय अन्न प्रक्रिया मंत्रालय कंपन्यांना प्रोत्साहन देत आहे. यात आणखी वाढ करण्यासाठी, सरकारने मेगा फूड पार्क्स योजनेंतर्गत देशात 41 फूड पार्क्स तयार करण्यास मान्यता दिली आहे. यापैकी 1 एप्रिल 2021 पासून 22 उद्यानात प्रक्रिया करण्याचे काम देखील सुरू झाले आहे. एका अंदाजानुसार सन 2025 पर्यंत भारतातील अन्न प्रक्रिया बाजार अर्धा ट्रिलियनपर्यंत पोचेल.
India is the world’s largest processor of cashew nuts. Cashew produce is also abundant here but ranks second in the world. India ranks second in raw cashew production while Ivory Coast is ranked number one. India ranks first in the cashew process.
HSR/KA/HSR/ 22 JUNE  2021