जैवविविधता संवर्धन – निसर्गाचा समतोल राखण्यासाठी आवश्यक पावले

मुंबई, दि. ९ मार्च (एमएमसी न्यूज नेटवर्क):

जैवविविधता म्हणजे पृथ्वीवरील सर्व जीवसृष्टीचा समावेश असलेली एक नैसर्गिक संपत्ती आहे. यात वनस्पती, प्राणी, सूक्ष्मजीव आणि त्यांच्या पर्यावरणाशी असलेले संबंध यांचा समावेश होतो. मात्र, मानवी हस्तक्षेप, जंगलतोड, प्रदूषण आणि हवामान बदलामुळे जैवविविधता मोठ्या प्रमाणावर धोक्यात आली आहे. जैवविविधतेचे संवर्धन करणे ही आजच्या काळाची गरज आहे.

जैवविविधता कमी होण्याची कारणे
१. नैसर्गिक अधिवासाचा नाश
➡ जंगलतोड, शहरीकरण आणि शेतीसाठी मोठ्या प्रमाणावर जमिनीचा वापर केला जातो.
➡ त्यामुळे अनेक प्रजाती आपले नैसर्गिक अधिवास गमावत आहेत.

२. हवामान बदल आणि तापमानवाढ
➡ जागतिक तापमानवाढीमुळे अनेक प्राणी आणि वनस्पती त्यांच्या नैसर्गिक पर्यावरणात टिकू शकत नाहीत.
➡ समुद्रातील तापमान वाढल्याने प्रवाळ (coral reefs) आणि सागरी जीवसृष्टी धोक्यात आली आहे.

३. शिकार आणि तस्करी
➡ व्याघ्रचर्म, हस्तिदंत आणि इतर जंगली प्राण्यांचे अवयव विक्रीसाठी मोठ्या प्रमाणावर तस्करी केली जाते.
➡ यामुळे अनेक दुर्मिळ प्रजाती नामशेष होण्याच्या मार्गावर आहेत.

४. प्रदूषण आणि रासायनिक वापर
➡ रासायनिक खते, कीटकनाशके आणि औद्योगिक कचऱ्यामुळे जमिनीची आणि पाण्याची गुणवत्ता कमी होत आहे.
➡ प्लास्टिक आणि इतर कचऱ्यामुळे वन्यजीवांना धोका निर्माण झाला आहे.

जैवविविधता संवर्धनाचे महत्त्व
🌿 पर्यावरणाचा समतोल राखण्यासाठी:
➡ जैवविविधतेमुळे अन्नसाखळी सुरळीत राहते आणि निसर्गाची परिसंस्था संतुलित राहते.

🌊 पाणी आणि हवेच्या शुद्धतेस मदत:
➡ झाडे आणि वनस्पती वातावरणातील कार्बन डायऑक्साइड शोषून घेतात आणि ऑक्सिजन उत्सर्जित करतात.

🐅 वन्यजीव संरक्षणासाठी:
➡ जैवविविधतेच्या संवर्धनामुळे दुर्मिळ आणि संकटग्रस्त प्रजाती वाचू शकतात.

जैवविविधता संवर्धनासाठी उपाय
✅ जंगलतोड थांबवून नैसर्गिक अधिवासाचे रक्षण करणे.
✅ वन्यजीव तस्करी आणि शिकारीसाठी कठोर कायदे अंमलात आणणे.
✅ जैविक शेती आणि पर्यावरणपूरक कृषी पद्धती अवलंबणे.
✅ प्लास्टिक आणि रासायनिक प्रदूषण नियंत्रित करणे.
✅ प्रत्येक नागरिकाने वृक्षारोपण आणि पर्यावरण संवर्धनात योगदान देणे.

निष्कर्ष:
जैवविविधता ही आपली नैसर्गिक संपत्ती आहे आणि तिचे संरक्षण करणे ही आपली जबाबदारी आहे. प्रत्येकाने आपल्या जीवनशैलीत थोडासा बदल केला, तर जैवविविधतेचे संवर्धन शक्य आहे. संतुलित पर्यावरण आणि निसर्गाच्या टिकाऊ विकासासाठी जैवविविधता संवर्धनाला सर्वोच्च प्राधान्य द्यायला हवे.

ML/ML/PGB 9 March 2025