2026 पर्यंत वाघ आणि सिंह खरंच जंगलात दिसणार नाहीत का?

अहमदाबाद, दि. 10 (एमएमसी न्यूज नेटवर्क):  आम्ही अलीकडेच भारतात वाघांची संख्या दुप्पट होण्याचा उत्सव साजरा केला असला तरी, आता केवळ वनस्पती-आधारित अन्नाचा प्रचार करणार्‍या ‘शाकाहारी’ गटाने केलेल्या दाव्याभोवती चर्चेचा विषय आहे. हा दावा 2026 पर्यंत बहुसंख्य वन्यजीव प्रजाती नामशेष होण्याची चिंता व्यक्त करतो. तथापि, या दाव्याची सत्यता देखील विचार करायला लावणारी आहे. युनायटेड हार्ट इन्स्टिट्यूटचे मुख्य शास्त्रज्ञ डॉ. सैलेश राव यांनी ‘वर्ल्ड वाइल्डलाइफ फंड’ने केलेल्या अभ्यासाच्या आधारे ही भविष्यवाणी केली आहे. 1970 पासून वन्यजीवांवरील अभ्यासाच्या निष्कर्षांनुसार, 2010 पर्यंत जागतिक वन्यजीव लोकसंख्येमध्ये 52 टक्के घट झाली आहे. ही टक्केवारी दोन वर्षांत 58 टक्क्यांपर्यंत वाढली आहे आणि 2016 पर्यंत ती 68 टक्क्यांवर पोहोचली आहे. ही आकडेवारी दर्शवते की वर्ष 2026 हे ‘वर्ष शून्य’ म्हणून संबोधले जात आहे, जे जगातून वन्य प्राणी नामशेष होण्याचे द्योतक आहे.

परिणामी, पुढील तीन वर्षांत वाघ, बिबट्या, हरिण, अस्वल या प्राण्यांचे अस्तित्व संपुष्टात येईल, असा अंदाज आहे. जरी हा दावा अतिशयोक्तीपूर्ण वाटू शकतो, शाकाहारीपणाचे समर्थक त्याचे जोरदार समर्थन करतात. नागपुरात राहणाऱ्या आणि सध्या अहमदाबादमध्ये कार्यरत असलेल्या पर्यावरण कार्यकर्त्या मंजुश्री अभिनव यांनी नुकतीच नागपूरला भेट देऊन या विषयावर चर्चासत्र आयोजित केले होते. परिसंवादादरम्यान, त्यांनी ऑक्सफर्डसह विविध जागतिक संस्थांनी केलेल्या अभ्यासाच्या निष्कर्षांवर भर दिला, जो ‘इअर झिरे’च्या दाव्याला समर्थन देतो. त्यांच्या मते, जगभरात मांस आणि दुग्धजन्य पदार्थांचा मोठ्या प्रमाणात वापर होत आहे. दरवर्षी, तब्बल 92 अब्ज कृषी प्राणी आणि 2.6 ट्रिलियन सागरी प्राण्यांची कत्तल आणि सेवन केले जाते. याव्यतिरिक्त, मागणी पूर्ण करण्यासाठी या प्राण्यांची कृत्रिमरीत्या पैदास केली जाते, ज्यामुळे त्यांच्या चारा आणि इतर गरजांसाठी जंगलतोड होते. याचा परिणाम दरवर्षी फुटबॉल मैदानाइतका वनक्षेत्र नष्ट होतो. पृथ्वीवरील सत्तर टक्के शेतजमीन प्राण्यांच्या गरजांसाठी वापरली जाते.

माणसे स्वत:साठी जेवढे अन्न देतात त्यापेक्षा पाचपट जास्त अन्न पशुधनासाठी तयार करतात. पशुधनाला जास्त खायला देणे हे ग्रीनहाऊस गॅस उत्सर्जनाशी थेट जोडलेले आहे. त्यामुळे वन्य प्राण्यांची संख्या सध्या केवळ 1.8 टक्के आहे आणि 2026 पर्यंत ती शून्य टक्क्यांवर येईल, असा दावा मंजुश्री अभिनव यांनी केला आहे. ती म्हणाली की मानव स्वतःच्या इच्छेसाठी पृथ्वीचे नैसर्गिक संतुलन बिघडवत आहे. यापुढे प्राण्यांच्या खाद्यपदार्थांऐवजी केवळ वनस्पतीजन्य पदार्थच राहतील, असे मत त्यांनी व्यक्त केले. जरी अनेक वन्यजीव कार्यकर्ते हा दावा खरा मानत नसले तरी ते अनियंत्रित जंगलतोडीशी सहमत आहेत. जंगल आणि वन्यजीवांचे संरक्षण करण्याची गरजही त्यांनी व्यक्त केली. Will tigers and lions really disappear in the wild by 2026?

ML/KA/PGB
10 Sep 2023