समुद्री कासव हे पर्यावरणाचे रक्षक आहेत.

मुंबई, दि. 25 (एमएमसी न्यूज नेटवर्क): जागतिक कासव दिनानिमित्त, ज्याचा उद्देश कासव संवर्धनाबाबत जनजागृती वाढवणे हा आहे. कासवांच्या असंख्य प्रजाती अस्तित्त्वात असताना, हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की समुद्री कासव पर्यावरणाचे रक्षण करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. म्हणूनच, या विशेष प्रसंगी, आपण पर्यावरणासाठी समुद्री कासवांच्या महत्त्वपूर्ण योगदानाबद्दल स्वतःला शिक्षित करण्याची संधी घेऊया.

आंतरराष्ट्रीय कासव दिन हा कासव आणि कासवांच्या प्रजातींचे संरक्षण आणि जतन करण्याच्या उद्देशाने 2000 पासून 23 मे रोजी साजरा केला जाणारा वार्षिक कार्यक्रम आहे. कासवाचे संरक्षण आणि संवर्धनासाठी व्यक्ती कशा प्रकारे योगदान देऊ शकतात याबद्दल जागरूकता वाढवणे आणि कासवाचे रंग परिधान करून, कासवांना दत्तक घेऊन आणि कासव संवर्धन केंद्रांना समर्थन देऊन जागतिक स्तरावर ओळखले जाते. ‘जागतिक कासव दिन’ ही संज्ञा कॅलिफोर्नियाच्या सुसान टेलम यांनी तयार केली होती. आंतरराष्ट्रीय कासव दिन साजरा करण्यामागचे कारण काय?

अमिबापासून गॉडफिशपर्यंत विविध जलचरांचे निवासस्थान समुद्र आहे. तथापि, समुद्री कासव इतरांपेक्षा वेगळे आहेत आणि शास्त्रज्ञांनी त्यांना “कीस्टोन प्रजाती” म्हणून संबोधले आहे कारण त्यांचा इतर सागरी जीवनावर परिणाम होतो. ते समुद्रातील गवतांच्या वाढीवर नियंत्रण ठेवतात, कारण हिरवी कासवे केवळ त्यांच्या पोषणासाठी, जास्त वाढ रोखण्यासाठी आणि पाण्यात कार्बन डायऑक्साइडचे इष्टतम प्रमाण राखण्यासाठी त्यांच्यावर अवलंबून असतात. याव्यतिरिक्त, त्यांच्या आहाराच्या सवयी समुद्राच्या स्वच्छतेमध्ये योगदान देतात, कारण ते त्यांच्या शिकारची लोकसंख्या नियंत्रित करतात. त्यामुळे, सागरी कासवे महासागराच्या परिसंस्थेचे व्यवस्थापन करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. समुद्री कासवांचे महत्त्व काय आहे?

विविध प्रजातींच्या समुद्री कासवांना विशिष्ट आहाराची प्राधान्ये असतात, परंतु त्यांना सामान्यतः जेलीफिशची आवड असते. लेदरबॅक समुद्री कासवांना, विशेषतः जेलीफिश खाण्याची हातोटी आहे. समुद्री कासव जेलीफिश लोकसंख्येसाठी एक नियंत्रण घटक म्हणून काम करतात, जे लहान मासे खातात. कार्तिक शंकर यांचे पुस्तक, फ्रॉम सूप टू सुपरस्टार, असे प्रतिपादन करते की कॅनडाच्या नोव्हा स्कॉशियाच्या पाण्यात 450 किलो वजनाचे एक प्रौढ लेदरबॅक कासव दररोज अंदाजे 330 किलो जेलीफिश खातात.

प्रवाळ खडकांमध्ये राहणारे हॉक्सबिल कासवे शैवाल खाऊन समुद्रातील खडक स्वच्छ करण्यात मदत करतात. हे खडक विविध माशांसाठी प्रजनन स्थळ आहेत आणि विविध प्रकारचे कोरल, रंगीत शैवाल आणि जलचर वनस्पतींचे बंदर आहेत. या प्रकारची शैवाल खाल्ल्याने, हॉक्सबिल कासवे या दगडांमध्ये राहणाऱ्या लहान जीवांना नष्ट होण्यापासून वाचवतात. याव्यतिरिक्त, समुद्री कासवे पाण्यातील घाण खाऊन समुद्र स्वच्छ ठेवण्याची भूमिका बजावतात.

समुद्री कासव हे सर्वभक्षी प्राणी आहेत जे पाण्याखाली असताना जलचर वनस्पती, गोगलगाय, शिंपले, कोळंबी, मासे आणि कीटक यासारख्या विविध खाद्यपदार्थ खातात. अन्नाचे लहान तुकड्यांमध्ये तुकडे करण्यासाठी ते तोंडात असलेल्या पॉइंटेड अँटेनाचा वापर करतात.

समुद्रातील कासवांचा पाण्यामध्ये आणि बाहेरील वातावरणावर सकारात्मक प्रभाव पडतो. ते 500 पर्यंत अंडी घालू शकतात, परंतु दुर्दैवाने, यापैकी बरीच अंडी पूर्णपणे परिपक्व होत नाहीत किंवा समुद्रकिनार्यावर घातली असता अजिबात परिपक्व होत नाहीत. तथापि, ही अंडी अजूनही फायदेशीर आहेत कारण त्यात जास्त पौष्टिक मूल्य असते.Sea turtles are protectors of the environment.

ML/KA/PGB
25 May 2023