Nobel 2025 –रसायनशास्त्रासाठीचे पुरस्कार जाहीर

स्टॉकहोम, दि. ७ : नोबेल पारितोषिक २०२५ मध्ये रसायनशास्त्र क्षेत्रातील तीन शास्त्रज्ञांचा सन्मान करण्यात आला आहे. सुसुमु कितागावा (जपान), रिचर्ड रॉबसन (ऑस्ट्रेलिया) आणि ओमार याघी (अमेरिका) यांना मेटल-ऑर्गॅनिक फ्रेमवर्क्स (MOFs) या नाविन्यपूर्ण रसायन रचनांच्या संशोधनासाठी गौरवण्यात आले आहे.

MOFs म्हणजे धातू आणि सेंद्रिय संयुगांच्या साहाय्याने तयार होणाऱ्या स्फटिकासारख्या रचना, ज्यामध्ये सूक्ष्म छिद्र असतात. या छिद्रांमुळे विविध वायू, द्रव किंवा रसायनांचे साठवण आणि शुद्धीकरण शक्य होते. या तंत्रज्ञानाचा वापर पाणी संकलन, कार्बन डायऑक्साइड शोषण, औषध वितरण, अन्न शिजण्याचा वेग कमी करणे अशा अनेक क्षेत्रांमध्ये होत आहे.

या संशोधनाची सुरुवात रॉबसन यांनी १९७०च्या दशकात केली होती. कितागावा यांनी MOFs मध्ये लवचिकता आणि वायू पारगम्यता सिद्ध केली, तर याघी यांनी अत्यंत स्थिर आणि वापरयोग्य रचना विकसित केल्या. आज हजारो प्रकारचे MOFs उपलब्ध असून, ते पर्यावरणीय आणि औद्योगिक समस्यांवर उपाय म्हणून वापरले जात आहेत.

या पुरस्कारामुळे रसायनशास्त्रातील नवकल्पना आणि शाश्वत विकासाच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल टाकले गेले आहे. नोबेल पुरस्कार वितरण सोहळा १० डिसेंबर २०२५ रोजी स्टॉकहोम येथे पार पडणार असून, विजेत्यांना पदक, प्रमाणपत्र आणि आर्थिक पारितोषिक दिले जाईल.

SL/ML/SL 8 Oct. 2025