पर्यावरण: ई-कचरा व्यवस्थापन – घराघरातून इलेक्ट्रॉनिक कचऱ्याचा पुनर्वापर कसा कराल?
मुंबई, दि. 26 (एमएमसी न्यूज नेटवर्क) : तंत्रज्ञानाच्या वाढत्या वापरामुळे ई-कचऱ्याची समस्या मोठ्या प्रमाणावर वाढत आहे. जुन्या मोबाईल, लॅपटॉप, बॅटरी, चार्जर, आणि इतर इलेक्ट्रॉनिक वस्तूंचा योग्य प्रकारे नाश केला गेला नाही, तर त्याचा पर्यावरणावर मोठा परिणाम होऊ शकतो. म्हणूनच ई-कचरा व्यवस्थापन हे अत्यंत महत्त्वाचे ठरते.
ई-कचऱ्याचा पर्यावरणावर परिणाम:
- विषारी घटक (लीड, मर्क्युरी, कॅडमियम) माती आणि पाण्यात मिसळल्यास आरोग्याला धोका.
- अवैज्ञानिक पद्धतीने जाळल्यास प्रदूषण आणि हवामान बदलाचा धोका.
- नैसर्गिक संसाधनांचा अपव्यय – पुनर्वापराऐवजी नवीन उत्पादनांसाठी अधिक खनिजे खणावी लागतात.
ई-कचऱ्याचे व्यवस्थापन कसे करावे?
✅ 1. जुने उपकरण पुनर्वापर करा – वापरण्यास योग्य असेल तर ते गरजू लोकांना दान करा किंवा पुनर्विक्री करा.
✅ 2. अधिकृत ई-कचरा पुनर्वापर केंद्रात जमा करा – अनेक कंपन्या आणि स्थानिक प्रशासन ई-कचरा संकलन केंद्रे चालवतात.
✅ 3. इलेक्ट्रॉनिक वस्तू शक्य तितक्या जपून वापरा – अनावश्यक खरेदी टाळा आणि टिकाऊ उत्पादने निवडा.
✅ 4. उत्पादन कंपन्यांकडून पुनर्वापर सेवा घ्या – अनेक ब्रँड जुन्या वस्तू परत घेऊन त्याचा योग्य प्रकारे नाश करतात.
✅ 5. इको-फ्रेंडली पर्याय निवडा – सौरऊर्जा वापरणाऱ्या किंवा कमी विजेवर चालणाऱ्या उपकरणांचा वापर करा.
भारतातील ई-कचरा धोरणे
- E-Waste (Management) Rules, 2016 नुसार कंपन्यांना ई-कचऱ्याचे योग्य निःसारण बंधनकारक आहे.
- सरकारने अनेक शहरांमध्ये ई-कचरा रिसायकलिंग केंद्रे सुरू केली आहेत.
आपण सर्वांनी मिळून जबाबदारीने ई-कचऱ्याचे व्यवस्थापन केल्यास पर्यावरण संरक्षणास मोठी मदत होईल.
ML/ML/PGB 26 Mar 2025
