बल्गेरियन कादंबरीला प्रथमच मिळाला बुकर पुरस्कार

लंडन, दि. २४ (एमएमसी न्यूज नेटवर्क) : लेखक जॉर्जी गोस्पोडिनोव्ह यांना यावर्षीचा प्रतिष्ठित बुकर पुरस्कार मिळाला आहे. त्यांच्या ‘टाइम शेल्टर’ या कादंबरीसाठी हा पुरस्कार देण्यात आला आहे. प्रथमच बल्गेरियन कादंबरीला हा पुरस्कार मिळाला आहे. अँजेला रॉडल यांनी त्याचे इंग्रजीत भाषांतर केले.बुधवारी लंडनमध्ये लेखिका जॉर्जी यांना बुकर पुरस्कार प्रदान करण्यात आला. यात 50 हजार पौंडांची बक्षीस रक्कमही मिळाली आहे, जी ते अँजेला रॉडेलसोबत शेअर करणार आहेत.

बुकर पुरस्काराचे पूर्ण नाव मॅन बुकर प्राइज फॉर फिक्शन आहे. त्याची स्थापना इंग्लंडच्या बुकर मॅककॉनेल कंपनीने 1969 मध्ये केले होती. यामध्ये विजेत्याला 60 हजार पौंडची रक्कम दिली जाते. हा पुरस्कार दरवर्षी ब्रिटन किंवा आयर्लंडमध्ये प्रकाशित झालेल्या किंवा इंग्रजीमध्ये अनुवादित झालेल्या एका पुस्तकाला दिले जाते. पहिला बुकर पुरस्कार अल्बेनियन कादंबरीकार इस्माईल कद्रे यांना प्रदान करण्यात आला होता.

टाईम शेल्टर ही “क्लिनिक फॉर द पास्ट” नावाच्या क्लिनिकची कथा आहे. येथे अल्झायमरने ग्रस्त असलेल्या लोकांना मदत केली जाते. भूतकाळ पुन्हा जिवंत केला जातो. या क्लिनिकच्या प्रत्येक मजल्यावर, रुग्णाला काही मिनिटांत एक दशक दाखवले जाते. त्याच्यासमोर पुन्हा जिवंत केले जाते. जेणेकरुन रुग्णाला वेळेत परत जाताना त्याच्या धूसर आठवणी काय उरल्या आहेत हे बघता येईल. लवकरच अनेक लोक आपल्या दैनंदिन जगण्याने त्रस्त होऊन या दवाखान्यात यायला लागतात. जेव्हा वर्तमान काळात भूतकाळाचा हस्तक्षेप वाढतो, तेव्हा एक समस्या उद्भवते.

डोनाल्ड ट्रम्प यांची राष्ट्राध्यक्षपदी निवड आणि ब्रिटनमधील ब्रेक्झिटबाबत जनमत चाचणीच्या वेळी गोस्पोडिनोव्ह यांनी ही कादंबरी लिहिली आहे. ते म्हणाले की तो काळ असा होता की जेव्हा जग अशांत होते आणि अशा परिस्थितीत मला भूतकाळावर काहीतरी लिहायचे होते.

बुकर प्राइजच्या जजिंग पॅनेलच्या अध्यक्षा फ्रेंच-मोरक्कन लीला स्लिमानी म्हणाल्या की, भूतकाळातील आठवणी कथेत उत्तम प्रकारे विणल्या गेल्या आहेत. त्यात अनेक हृदयस्पर्शी कथा आहेत. ‘टाइम शेल्टर’ स्मृती एखाद्या व्यक्तीची ओळख कशी टिकवून ठेवतात आणि जतन करतात हे शोधून काढते.

बुकर पारितोषिकाच्या शर्यतीत लेखिका मेरीस कोंडे यांनी लिहिलेल्या ‘द गॉस्पेल अ‍ॅडॉर्ड न्यू वर्ल्ड’चाही समावेश होता. त्याचे भाषांतर रिचर्ड फिलकॉक्स यांनी केले. तसेच इवा बालटासरचा ‘बोल्डर’ शॉर्टलिस्ट झाली होती. ज्युलिया सांचेझने कॅटलानमधून इंग्रजीत भाषांतरित केले होते. या शर्यतीत GauZ यांची कादंबरी ‘स्टँडिंग हॅव्ही’, ग्वाडालूप नेटेल यांची ‘स्टिल बॉर्न’, चेओन म्योंग-क्वान यांची ‘व्हेल’ या कांदबऱ्या देखील होत्या.

2022 चा बुकर पुरस्कार भारताच्या लेखिका गीतांजली श्री यांनी जिंकला. त्यांच्या टॉम्ब ऑफ सॅन्ड या कादंबरीसाठी हा पुरस्कार देण्यात आला. गीतांजली श्रींची कादंबरी हिंदीत ‘रेत समाधी’ या नावाने प्रसिद्ध झाली. टॉम्ब ऑफ सॅन्ड हे बुकर जिंकणारे पहिले हिंदी भाषेतील पुस्तक होते. तसेच हा पुरस्कार जिंकणारे कोणत्याही भारतीय भाषेतील पहिले पुस्तक होते.