हवामान बदल आणि त्याचा भारतीय शेतीवर होणारा परिणाम

मुंबई, दि. 9 (एमएमसी न्यूज नेटवर्क):
जागतिक पातळीवर हवामान बदलाचे गंभीर परिणाम अनुभवले जात आहेत, आणि भारताची शेतीही त्याला अपवाद नाही. तापमानवाढ, अनियमित पाऊस, पूर, दुष्काळ, तसेच कडक हवामान या घटकांमुळे शेती उत्पादनावर विपरीत परिणाम होत आहे. कृषी क्षेत्रावर होणारे हे परिणाम केवळ शेतकऱ्यांनाच नाही तर अन्नसुरक्षेलाही मोठ्या आव्हानांसमोर उभे करत आहेत.

हवामान बदलाचे मुख्य परिणाम:
अनियमित पर्जन्यमान:

मान्सूनच्या वेळा आणि पावसाचे प्रमाण अलीकडच्या वर्षांत अनिश्चित झाले आहे.
अतिवृष्टी किंवा पाऊस कमी झाल्यामुळे पिकांचे मोठे नुकसान होत आहे.
तापमानवाढ:

वाढत्या तापमानामुळे गहू, तांदूळ आणि डाळी यांसारख्या पिकांच्या उत्पादनावर विपरित परिणाम होत आहे.
उष्णतेमुळे मृदेतील ओलावा कमी होतो व पीक घेण्याची क्षमता घटते.
पूर आणि दुष्काळ:

काही भागांत वारंवार पूर तर काही भागांत दुष्काळाचा सामना करावा लागत आहे.
या परिस्थितीमुळे शेतकऱ्यांच्या आर्थिक स्थितीवर मोठा ताण येतो.
कीटक व रोगांचे वाढते प्रमाण:

हवामान बदलामुळे काही नवीन कीटक आणि रोगांची उत्पत्ती झाली आहे, ज्यामुळे पिकांचे नुकसान होते.
भारतीय शेतीवरील दीर्घकालीन परिणाम:
उत्पादनात घट
अन्नधान्याचे वाढते दर
शेतकऱ्यांची आर्थिक स्थिती बिकट होणे
स्थलांतर वाढणे
उपाययोजना:
हवामान अनुकूल पीक प्रकारांचा अवलंब
पाण्याच्या बचतीसाठी ठिबक सिंचन तंत्रज्ञानाचा उपयोग
जैविक शेतीला चालना
हरितगृह व संरक्षित शेती तंत्रज्ञानाचा वापर
सरकारचे प्रयत्न:
भारत सरकारने शेतकऱ्यांसाठी ‘प्रधानमंत्री कृषी सिंचन योजना’ व ‘राष्ट्रीय हरित मिशन’ सारख्या योजना लागू केल्या आहेत.

हवामान बदलाशी जुळवून घेत शेती तंत्रज्ञानाचा योग्य वापर केल्यास भारतीय शेती भविष्यात टिकाऊ आणि उत्पादनक्षम होऊ शकेल.

ML/ML/PGB 9-02-2025