VVPAT शी सर्व मते कशी जुळतील ते स्पष्ट करा – सर्वोच्च न्यायालय
नवी दिल्ली, दि. २ (एमएमसी न्यूज नेटवर्क) : कोट्यवधी मतदार असलेल्या आपल्या देशात EVM द्वारे निवडणूका घेऊन आता दोन दशकांहून अधिक काळ उलटला आहे. याचा वापर सोईस्कर सिद्ध झाला असला तरीही EVM च्या विश्वसनियतेबाबत विविध राजकीय पक्षांकडून सातत्याने शंक व्यक्त केली जाते. आता होऊ घातलेल्या लोकसभा निवडणुकीतील सर्व EVM मतांची VVPAT मशीन स्लिपमधून मोजणी करण्याची मागणी करणाऱ्या याचिकेवर काल सर्वोच्च न्यायालयात सुनावणी झाली. न्यायमूर्ती बी.आर. गवई आणि न्यायमूर्ती संदीप मेहता यांच्या खंडपीठाने निवडणूक आयोग आणि केंद्र सरकारला नोटीस बजावून उत्तर मागितले आहे. आता या प्रकरणावर १७ मे रोजी सुनावणी होणार आहे.
सामाजिक कार्यकर्ते अरुण कुमार अग्रवाल यांनी ऑगस्ट 2023 मध्ये दाखल केलेल्या याचिकेत ईव्हीएममध्ये टाकलेली सर्व मते व्हीव्हीपीएटी स्लिपशी जुळली पाहिजेत, अशी मागणी करण्यात आली होती. सध्या मतदारसंघातील यादृच्छिक 5 ईव्हीएम VVPAT शी जुळत आहेत.
मतदारांना VVPAT स्लिपची प्रत्यक्ष पडताळणी करण्याची संधी द्यावी, असे याचिकेत म्हटले आहे. मतदारांना त्यांच्या स्लिप मतपेटीत स्वतः टाकण्याची सोय असावी. त्यामुळे निवडणुकीत अनियमितता होण्याची शक्यता संपुष्टात येईल. याचिकेत म्हटले आहे की निवडणूक आयोगाने अंदाजे 24 लाख VVPAT खरेदी करण्यासाठी 5,000 कोटी रुपये खर्च केले आहेत, परंतु केवळ 20,000 VVPAT स्लिप्सची पडताळणी झाली आहे.
याचिकेत पुढे म्हटले आहे की, सध्या प्रत्येक मतदारसंघात एकामागून एक 5 EVM VVPAT शी जुळत आहेत. या पाच ईव्हीएमचे मॅचिंग एकाच वेळी केले जात नाही, त्यामुळे निकाल जाहीर करण्यासाठी अतिरिक्त वेळ लागतो. मतांची मोजणी करण्यासाठी प्रत्येक भागात अधिका-यांची तैनाती वाढवावी, जेणेकरून संपूर्ण पडताळणी 5-6 तासांत करता येईल.
VVPAT वरून जारी केलेली स्लिप फक्त मतदारालाच दिसते. तो फक्त 7 सेकंद पाहून आपले मत सत्यापित करू शकतो. निवडणूक प्रक्रियेत अनियमितता होण्याची शक्यता असल्यास, निवडणूक आयोग त्या स्लिप्सची मोजणी करतो.
2019 च्या लोकसभा निवडणुकीपूर्वी, 21 विरोधी पक्षांच्या नेत्यांनी सर्व EVM पैकी किमान 50 टक्के VVPAT मशिनच्या स्लिपमधील मतांची जुळवाजुळव करण्याची मागणी केली होती. त्यावेळी निवडणूक आयोग प्रत्येक मतदारसंघात एकच ईव्हीएम व्हीव्हीपीएटी मशिनशी जुळवत असे. 8 एप्रिल 2019 रोजी सुप्रीम कोर्टाने ईव्हीएमची संख्या 1 वरून 5 पर्यंत वाढवली होती.
SL/ML/SL
2 April 2024