चंद्रावर उतरले पहिले खासगी अवकाशयान

ह्युस्टन, दि. २३ (एमएमसी न्यूज नेटवर्क) : अमेरिकेची खासगी कंपनी इंट्यूटिव्ह मशिन्सचे लँडर ओडिसियस चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर उतरले आहे. नासाने दिलेल्या माहितीनुसार, भारतीय वेळेनुसार 4:53 वाजता हे यान उतरले. यासह ओडिसियस हे चंद्रावर उतरणारे खासगी कंपनीचे पहिले अंतराळयान ठरले आहे. अमेरिकन अवकाश उद्योगासाठी हा एक मैलाचा दगड मानला जात आहे.

चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर उतरणारा अमेरिका हा दुसरा देश ठरला आहे. यापूर्वी 23 ऑगस्ट 2023 रोजी चांद्रयान-3 दक्षिण ध्रुवावर यशस्वीपणे उतरले होते. लँडिंग करण्यापूर्वी, ओडिसियसच्या नेव्हिगेशन सिस्टममध्ये बिघाड झाला. असे असूनही लँडिंग करण्यात आले. अमेरिकन मीडिया ‘न्यूयॉर्क टाइम्स’च्या वृत्तानुसार, लँडिंगनंतर ओडिसियसच्या स्थितीबद्दल माहिती जाहीर करण्यात आलेली नाही. परंतु मिशन डायरेक्टर टिम क्रेन यांनी सांगितले की, चंद्राच्या पृष्ठभागावर ओडिसियस आहे हे आपण नि:संशयपणे म्हणू शकतो.

बीबीसी’ने दिलेल्या माहितीनुसार, लँडर ओडिसियस ज्या ठिकाणी उतरले आहे ते ठिकाण मलापर्ट म्हणून ओळखले जाते. सूर्यप्रकाश येथे पोहोचत नाही. ही खंदकाजवळची सपाट जागा आहे. मेलापार्ट हे १७ व्या शतकातील बेल्जियन खगोलशास्त्रज्ञ होते. शास्त्रज्ञांचा असा विश्वास आहे की येथे पाणी आहे, परंतु ते बर्फाच्या रूपात आहे. हे क्षेत्र अशा ठिकाणांच्या शॉर्टलिस्टमध्ये आहे जिथे नासा आर्टेमिस मिशन अंतर्गत अंतराळवीर पाठवण्याचा विचार करत आहे.

51 वर्षात प्रथमच अमेरिकन मिशन चंद्रावर उतरले आहे. यापूर्वी 1972 मध्ये अपोलो 17 मोहिमेने चंद्रावर सॉफ्ट लँडिंग केले होते. यानंतर अमेरिकेने 2022 मध्ये चंद्रावर आर्टेमिस-1 मिशन पाठवले होते. पण ते अवकाशयान चंद्रावर उतरले नाही. आर्टेमिस-१ ने चंद्राभोवती प्रदक्षिणा घातली होती.

चंद्रावर सॉफ्ट लँडिंगसाठी प्रयत्न सुरूच ठेवणार असल्याचे नासाच्या अधिकाऱ्यांनी स्पष्ट केले आहे. या अंतर्गत, ॲस्ट्रोबॉटिक कंपनी नोव्हेंबर 2024 मध्ये नासाच्या वायपर रोव्हरद्वारे चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर उतरण्यासाठी ग्रिफिन लँडर लाँच करेल.

चंद्राचा शोध घेण्यासाठी भारताने चांद्रयान मिशन सुरू केले होते. चांद्रयान-3 ने 23 ऑगस्ट 2023 रोजी चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर उतरून इतिहास रचला. चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर यशस्वीरित्या उतरणारा भारत हा जगातील पहिला देश ठरला आहे. चांद्रयान-3 ने 30 किलोमीटर उंचीवरून 5.44 वाजता स्वयंचलित लँडिंग प्रक्रिया सुरू केली आणि पुढील 20 मिनिटांत प्रवास पूर्ण केला.

संध्याकाळी 6:04 वाजता, चांद्रयान-3 लँडरने चंद्रावर पहिले पाऊल ठेवले. चंद्रावर पोहोचल्यानंतर लँडरने संदेश पाठवला – मी माझ्या गंतव्यस्थानी पोहोचलो आहे. आता रोव्हर रॅम्पमधून बाहेर पडून त्याचे प्रयोग सुरू करणार आहे. इस्रोने 14 जुलै रोजी श्रीहरिकोटा येथून चांद्रयान प्रक्षेपित केले. 41 व्या दिवशी चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर लँडिंग झाले.

SL/KA/SL

23 Feb. 2024