ज्ञानवापी मशिदीच्या सर्वेक्षणास उच्च न्यायालयाची परवानगी

अलाहाबाद, दि. ३ (एमएमसी न्यूज नेटवर्क) : अलाहाबाद उच्च न्यायालयाने गुरुवारी एएसआयला ज्ञानवापी मशिदीच्या सर्वेक्षणास परवानगी दिली. उच्च न्यायालयाने तातडीने सत्र न्यायालयाच्या आदेशाचे पालन करण्याचे म्हणजेच सर्वेक्षण सुरू करण्याचे आदेश दिले. यामुळे ज्ञानवापी मशिदीच्या भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षण विभागाच्या वैज्ञानिक सर्वेक्षणाचा मार्ग मोकळा झाला आहे. मात्र सर्वेक्षणा दरम्यान कोणतेही खोदकाम करू नये असे न्यायालयाने म्हटले आहे.
मुख्य न्यायाधीश प्रीतिनकर दिवाकर यांच्या एकल खंडपीठाने हा निकाल दिला. सर्वेक्षणाला स्थगिती देण्यास नकार देत न्यायालयाने हे सर्वेक्षण न्यायासाठी आवश्यक असल्याचे म्हटले आहे. काही अटींसह त्याची अंमलबजावणी करणे आवश्यक आहे.

गेल्या सुनावणीदरम्यान उच्च न्यायालयाने एएसआयला सुनावणी पूर्ण होईपर्यंत मशिदीचे सर्वेक्षण सुरू करू नये, असे सांगितले होते. जुलैच्या शेवटच्या आठवड्यात सलग 2 दिवस न्यायालयात दोन्ही बाजूंचा युक्तिवाद झाला. न्यायालयाने दोन्ही बाजूंचे म्हणणे ऐकून घेतल्यानंतर 27 जुलै रोजी निकाल राखून ठेवला होता.

उच्च न्यायालयाच्या निर्णयावर हिंदू पक्षाचे वकील विष्णू शंकर जैन म्हणाले, “अलाहाबाद उच्च न्यायालयाने ASI ला सर्वेक्षण करण्यास सांगितले आहे. उच्च न्यायालयानेदेखील जिल्हा न्यायालयाच्या निर्णयाची त्वरित अंमलबजावणी करण्यास सांगितले आहे. न्यायालयाने या सर्वेक्षणाला मान्यता दिली आहे. ASI ने प्रतिज्ञापत्र दिले आहे. न्यायालयाचे आदेश आले आहेत, त्यामुळे आता प्रश्नच उद्भवत नाही. उच्च न्यायालयाने मुस्लिम पक्षाचा युक्तिवाद फेटाळून लावला आहे.

त्याच वेळी, हिंदू बाजूचे वकील विष्णू शंकर जैन म्हणाले की, न्यायाच्या हितासाठी केव्हाही आयुक्त पाठवून स्थलीय चौकशी करण्याचा कायदेशीर अधिकार न्यायालयाला मिळाला आहे. अॅडव्होकेट आयुक्तांच्या अहवालानंतर याचिकाकर्त्यांनी वैज्ञानिक सर्वेक्षणासाठी अर्ज केला. कारण आयुक्तांच्या अहवालात तीनही घुमटाखाली हिंदू मंदिराचे शिखर आढळून आले होते.

भिंतीवर संस्कृत श्लोक सापडले आहेत. स्वस्तिकसह सर्व हिंदू धार्मिक चिन्हे सापडली आहेत. दिवाणी तंटे निकाली काढण्यासाठी न्यायाच्या हितासाठी शास्त्रीय सर्वेक्षण करणे आवश्यक आहे. ती मान्य करत न्यायालयाने शिवलिंग परिसर वगळता उर्वरित इमारतीचा एएसआयकडून सर्वेक्षण अहवाल मागवला आहे. ज्याला निव्वळ आशंकेच्या आधारे याचिकेत आव्हान देण्यात आले आहे.

ज्ञानवापी मशीद परिसरात पूजाअर्चा करू देण्याची विनंती वाराणीसीतील काही साधूंनी १९९१ मध्ये न्यायालयाकडे केली होती. हिंदू मंदिराचा काही भाग उद्ध्वस्त करून ही मशीद बांधण्यात आल्याचा याचिकाकर्त्यांचा दावा आहे. अलिकडे पाच हिंदू महिलांनी ज्ञानवापी मशीद संकुलात शृंगारगौरीसह अन्य देवतांच्या पूजनासाठी परवानगी देण्याची मागणी न्यायालयाकडे केली. न्यायालयाने या संकुलाच्या तळमजल्यांचे सर्वेक्षण आणि चित्रीकरणासाठी समिती नेमली. या सर्वेक्षणाला मशीद व्यवस्थापन समितीने आक्षेप घेतला. तिथे सर्वेक्षणादरम्यान शिवलिंग सापडल्याचा दावा हिंदू याचिकाकर्त्यांनी केला, तर तो वजुखान्याचा भाग असल्याचा मुस्लिम याचिकाकर्त्यांचा दावा आहे. मात्र, ‘शिवलिंग’ परिसरात वैज्ञानिक सर्वेक्षण करून कालमापन करण्याची आवश्यकता हिंदू याचिकाकर्त्यांनी व्यक्त केली.

SL/KA/SL

3 Aug 2023