सह्याद्री व्याघ्र प्रकल्पात येणार ताडोबातील ८ वाघ
मुंबई, दि. १३ : केंद्र सरकारने पश्चिम घाटातील वाघांची संख्या वाढण्यासाठी महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतला आहे. पश्चिम घाटातील घटलेली वाघसंख्या पुन्हा वाढवण्यासाठी प्रयत्न करण्यात येणार असून केंद्रीय पर्यावरण मंत्रालयाच्या वन्यजीव विभागाने ताडोबा-अंधारी आणि पेंच व्याघ्र प्रकल्पांमधून आठ वाघांची पकड करण्यास मंजुरी दिली आहे. सह्याद्री व्याघ्र प्रकल्प (STR) हा महाराष्ट्रातील पश्चिम घाटातील एकमेव व्याघ्र प्रकल्प आहे, जो कोल्हापूर, सातारा, सांगली आणि रत्नागिरी जिल्ह्यांत पसरलेला आहे. यात चांदोली राष्ट्रीय उद्यान आणि कोयना वन्यजीव अभयारण्याचा समावेश आहे.
ताडोबा-अंधारी व्याघ्र प्रकल्पांमधून आणलेले वाघ सह्याद्री व्याघ्र प्रकल्पात (STR) स्थलांतरित केली जाणार असून, यामुळे उत्तर पश्चिम घाटातील वाघसंख्येची पुनर्प्राप्ती होण्यास मदत होईल. ही योजना सह्याद्री व्याघ्र प्रकल्पाच्या दीर्घकालीन वाघ संरक्षण योजनेचा दुसरा टप्पा आहे.
राष्ट्रीय व्याघ्र संरक्षण प्राधिकरणाच्या (NTCA) तांत्रिक समितीने ऑक्टोबर २०२३ मध्ये या स्थलांतर प्रकल्पाला मंजुरीची शिफारस केली होती. महाराष्ट्राचे मुख्य वन्यजीव वार्डन यांना वाघांची पकड करण्याची परवानगी देण्यात आली असून, यासाठी पुरेशी पशुवैद्यकीय काळजी, पकडीनंतरच्या गुंतागुंती टाळणे आणि प्रक्रियेदरम्यान न्यूनतम त्रास होणे यासारख्या अटी घालण्यात आल्या आहेत.
उत्तर पश्चिम घाटात प्रजनन करणारे वाघ नसल्याने ही स्थलांतर योजना राबवली जात आहे. यामुळे दाट जंगल आणि नद्यांचे पाणीप्रवाह क्षेत्र संरक्षित राहील, तसेच उत्तर पश्चिम घाट आणि गोवा-कर्नाटकमधील दक्षिणेकडील वाघांच्या निवासस्थानांमधील जोडणी टिकून राहील. वन्यजीव संस्थान ऑफ इंडिया (WII) आणि राज्य वन विभागाच्या अभ्यासानुसार, सह्याद्री प्रकल्पात 20 पेक्षा जास्त वाघ राहू शकतात. प्रेय आधार चांगला आहे, पण स्थलांतरित वाघांसाठी तो नियमित वाढवला जाईल.
वाघांच्या स्थलांतरितमुळं उत्तर पश्चिम घाटातील दाट जंगल, नद्यांचे पाणीप्रवाह क्षेत्र (जसे कोयना आणि वर्णा नद्या) संरक्षित राहील. सह्याद्री आणि गोवा-कर्नाटकमधील दक्षिणेकडील वाघांच्या निवासस्थानांमधील जोडणी टिकून राहील.
महाराष्ट्राचे मुख्य वन्यजीव वार्डन यांना वाघांची पकड करण्याची परवानगी देण्यात आली आहे. यासाठी पुरेशी पशुवैद्यकीय काळजी, पकडीनंतरच्या गुंतागुंती टाळणे, प्रक्रियेदरम्यान न्यूनतम त्रास आणि वन्यजीव संस्थान ऑफ इंडिया (WII) च्या मार्गदर्शनाचे अटी घालण्यात आल्या आहेत. सुरुवातीला दोन मादी वाघांचे स्थलांतर केले जाईल.
