हार्मोनल असंतुलन – महिलांमध्ये होणाऱ्या समस्या आणि उपाय
मुंबई, दि. ५ मार्च (एमएमसी न्यूज नेटवर्क):
हार्मोन्स म्हणजे शरीरातील विविध कार्ये नियंत्रित करणारे रसायने आहेत. एस्ट्रोजेन, प्रोजेस्टेरॉन, टेस्टोस्टेरॉन, थायरॉईड हार्मोन आणि इन्सुलिन यांसारखे अनेक हार्मोन्स महिलांच्या आरोग्यावर परिणाम करतात. अनियमित जीवनशैली, अयोग्य आहार आणि मानसिक तणावामुळे हार्मोनल असंतुलन निर्माण होऊ शकते. यामुळे अनियमित मासिक पाळी, त्वचेच्या समस्या, थकवा, वजन वाढणे आणि गर्भधारणेस अडथळे येऊ शकतात. योग्य आहार, नियमित व्यायाम आणि तणावमुक्त जीवनशैली यामुळे हार्मोनल संतुलन राखता येते.
हार्मोनल असंतुलनाची कारणे:
✅ अनियमित आहार आणि चुकीच्या सवयी
✅ झोपेची कमतरता आणि मानसिक तणाव
✅ जास्त प्रक्रिया केलेले अन्न आणि साखर सेवन
✅ पीसीओएस (PCOS), थायरॉईड समस्या आणि मधुमेह यासारखे आजार
महिलांमध्ये हार्मोनल असंतुलनाची लक्षणे:
➡ मासिक पाळी अनियमित होणे
➡ वजन अचानक वाढणे किंवा कमी होणे
➡ अनावश्यक केस वाढणे किंवा केस गळणे
➡ त्वचा कोरडी होणे, पिंपल्स येणे
➡ थकवा आणि निद्रानाश
हार्मोनल संतुलन राखण्यासाठी उपाय:
१. संतुलित आहार घ्या
🥦 हार्मोनल संतुलनासाठी फायदेशीर पदार्थ:
ग्रीन टी, ओमेगा-३ युक्त पदार्थ (मासे, फ्लॅक्ससीड)
फायबरयुक्त आहार (फळे, भाज्या, ओट्स)
डार्क चॉकलेट आणि कोकोआ (मितीमध्ये)
🍔 टाळावयाचे पदार्थ:
❌ साखर आणि प्रक्रिया केलेले पदार्थ
❌ जास्त कैफिन आणि अल्कोहोल
२. नियमित व्यायाम करा
🏃♀️ वेट ट्रेनिंग, कार्डिओ, योग आणि स्ट्रेचिंग याचा समावेश करा.
🧘♀️ हार्मोन्ससाठी फायदेशीर योगासने: प्राणायाम, अनुलोम-विलोम, भ्रामरी
३. पुरेशी झोप घ्या आणि तणाव कमी करा
💤 दररोज किमान ७-८ तास झोप घेणे आवश्यक आहे.
🧘♀️ ध्यान आणि स्ट्रेस मॅनेजमेंट तंत्रांचा वापर करा.
४. वैद्यकीय सल्ला घ्या
🩺 नियमित ब्लड टेस्ट करून हार्मोन पातळी तपासा.
💊 गर्भधारणा नियोजन करताना डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
निष्कर्ष:
हार्मोनल असंतुलनामुळे महिलांच्या आरोग्यावर मोठा परिणाम होतो. मात्र, योग्य आहार, नियमित व्यायाम आणि तणावमुक्त जीवनशैली ठेवून हार्मोनल संतुलन राखता येऊ शकते. वेळोवेळी आरोग्य तपासणी करून आणि डॉक्टरांचा सल्ला घेणे गरजेचे आहे.
ML/ML/PGB 5 March 2025
